HİZMET EHLİ NASIL OLMALI?

Hizmetin Mükâfatı

Osman b. Ebu’l As (radıyallahu anh)’dan: “Sakif kabilesinin heyeti ile birlikte Resûlullah’a gelmiştik. Kapısına varınca develerimizden indik.
- Develerimizi kim tutacak? Dediler. Herkes Resûlullah’ın huzuruna girmeye can atıyor, dışarıda kalmak istemiyordu. Aralarında en küçükleri ben olduğum için:

- İsterseniz ben tutayım, ama siz çıktıktan sonra da benimkini tutacağınıza söz verir misiniz? Dedim.
- Tamam tutarız, diyerek içeri girdiler. Biraz sonra dışarı çıktıklarında, bana:
- Haydi gidiyoruz, dediler.
- Nereye? Dedim.
- Memleketimize, dediler.

- Ben evimden çıkayım, Resûlullah’ın (sallallahu aleyhi ve sellem) kapısına kadar geleyim, sonra da onunla görüşmeden geri döneyim öyle mi? Bana söz verdiğinizi unutmayın!” Dedim.

- Peki, öyleyse acele et. Zaten biz senin adına da soru sorduk. Sormadığımız bir şey kalmadı, dediler. Hemen Resûlullah’ın (sallallahu aleyhi ve sellem) huzuruna girerek:
- Ey Allah’ın Resûlü! Beni dinde derin anlayışlı yapması ve ilim öğrenmeyi nasip etmesi için Allah’a dua et, dedim.

- Ne dedin? Diye sordu. Sözümü tekrar ettim. Bu defa:
- Benden arkadaşlarının hiç birinin istemediği bir şey istedin. Git, sen onların başkanısın. Kavmin arasında sana gelenlerin de başkanısın, buyurdu. (Hayatü’s Sahabe, Taberânî)

Hizmetin büyüğü küçüğü olmaz

İnsan, fırsat düştükçe, ibadet ve hayrın, büyüğüne küçüğüne bakmayıp ihlâs üzere hepsini yapmağa gayret etmelidir. Çok büyük hizmet yapanlar, bazı küçük görülenleri ihmal ederler. Hâlbuki Allah Teâlâ’nın rızası nerededir, hangisindedir bilinmez.

Rivayete göre, (Sultan Ahmed Camii’ni yaptıran) Sultan I. Ahmed Han'ı rüyada görüyorlar ve kendisine soruyorlar:
- Cami hakkında, Allah Teâlâ sana nasıl muamele etti?
Cevaben diyor ki:
- Cami için sevap bakımından fazla bir şeye nail olamadım. Yalnız bir müslüman yardım gayesi ile camiye konmak üzere bir kerpiç getirmişti. Onu da cami inşaatında kullanmalarına muvafakat etmiştim. Allah Teâlâ bu (tevazu) sayede hayrımızı kabul buyurdu, dedi.

Hizmet ehli kimdir?

Allah-u Zülcelâl, Davud (aleyhisselâm)’a: “Ey Davud! Bana talib olan ve beni isteyen birini gördüğün zaman, onun hizmetçisi (hadimi) ol!” Diye vahyetmiştir.

Hâdim, yani hizmet ehli, Allah-u Zülcelal’in, hizmetlerine karşılık kulları için hazırladığı sevap ve ecri arzulayarak hizmete girer.

Hâdim; Hak yola talip olanları gönül rahatlığına ulaştırmak, Allah’a yönelenlerin duygu ve düşüncelerini, dünyevî endişelerden kurtarmak ister. Yaptığı her şeyi, sâlih bir çerçevede, temiz bir niyetle yapar.

Hâdim; hizmeti, karşılıksız yardımda bulunmayı, başkalarını kendisine tercih etmeyi, cennetin yollarından biri olarak bilir. Hizmetin faziletini bildiği için onu nafile ibadetlere tercih eder. Ancak, kişinin Allah ile beraber olabilme halini düzeltmek ve devamlı kılmak için yaptığı nafileler bunun dışındadır.

Noksan hizmet ehli

Hâdim’in, arzu edilen ve beğenilen yüce bir makamı vardır. Ancak, hizmette niyetini nefsanî etkilerden temizlemesini bilmeyen kimse, hâdim değil, onlara benzemeye çalışan bir kimsedir. O, fakirlere hizmet için çırpınır, hizmet için girilebilecek her yere girer. Hüsnü niyetle hâdimler gibi çalışırsa bile, yine de hizmeti ve niyeti şaibeden kurtulamaz

Böyle bir hizmetkâr, topluma hizmette iyi niyeti ve kavi imanı olduğu takdirde, yerinde hizmet edebilir. Bazen de niyetine heva-heves karıştığı için hizmeti yerinde ve isabetli olmaz.

Yapılmaması gereken yere hizmet götürmüş olabilir. Yaptığı her iş ve hizmet karşılığında sevgi ve övgü bekler. Bazen övülme için hizmet eder. Bazen de heva ve hevesiyle hareket ettiği için sevmediği bir durumla karşılaştığı kimsenin hizmetine mani olur, kalbine ve niyetine hevâsı karıştığı ve nefsanî duygular gönlünü zedelediği için sevinçli ve kızgın olduğu zamanlarda hizmetin gerektirdiği edebe, riayet edemez. Dolayısıyla hizmetinde isabet etmediği anlar olabilir.

Hakiki hizmet ehli

Hakiki hizmet ehli ise gerek sevinçli, gerek kızgın olduğu hallerde bile heva ve hevesinin etkisi altında kalmaz. Hiç bir kınayıcının kınaması onu, Allah yolunda bildiğini yapmaktan alıkoyamaz. Her şeyi yerli yerinde ve zamanında yapar.

Hulâsa, bu bilgilere ve yukarıda verilen özelliklere göre, hizmet anlayışında nefsânî etkilerden kurtulamayan kimse, hâdim değil, ancak mütehâdimdir (Hizmet ehline benzemeye çalışan; sahte hadim). (Şehabuddin Sühreverdi; Avârifu’l Meârif, s. 119-121)