Zekat ve fitre kimlere verilir, kimlere verilmez?

1. soru: Zekat ve fitrenin yoksula ödememiz gereken borçlarımız olduğunu biliyoruz. Ancak yakın akrabalara zekat, fitre verilmez diye bir hüküm olduğunu da biliyoruz. Bu konularda bilgi verebilir misiniz? Yakın akrabalardan kimlere zekat fitre verilmez, kimlere verilir?
Cevap: Anneye, babaya, dedeye, nineye; oğula, kıza, bunların çocukları olan torunlara zekat, fitre verilmez.

Çünkü bunlar bir bakıma soframızın ortaklarıdırlar. Bunlara zekatla, fitreyle değil de servetin kendisiyle bakılır, korumaya alınır, yabancı muamelesine maruz bırakılmaktan kaçınılır. Bunların dışında zekat ve fitre verilecek yakınları da şöyle sıralamak mümkündür:

-Evlenip başka aileye karışmış ihtiyaç sahibi kız kardeşe, ayrı ev kurmuş oğlan kardeşe, bunların çocukları olan yeğenlere, kayınpedere, kayınvalideye, ihtiyaç ciddi ise damada, geline, halaya, teyzeye, dayıya, diğer akraba ve komşulara. Bilhassa yoksul öğrencilere, onların adına zekat ve fitre alan vekillerine zekat ve fitre verilerek yardımı geniş alana yaymaya gayret edilir.

2. soru: Bu seneki zekatımı verirken çok ihtiyaç sahibi olan birine gelecek senenin muhtemel zekatını da şimdiden verebilir miyim?

Cevap: Evet, verebilirsiniz. Gelecek sene de bu miktarı zekatınızdan düşebilirsiniz.

3. soru: Zekat verirken kalpteki niyet yeterli midir? Yoksa dilimizle de alana söylemek gerekli mi?

Cevap: - Kalpteki niyet yeterlidir. Dille söyleme mecburiyeti yoktur. Verilen kimseyi incitmeden söylenebilecek münasip bir sözle verilebilir.

4. soru: Bir işyerine ortağım. Hisse senetlerim var. Zekatımı nasıl vereceğim?

Cevap: Ortaklar kendi hisselerine ait olan miktarın zekatlarını kendi başlarına hesap edip verirler. Herkes kendi hissesinin sorumlusudur çünkü.

5. soru: Dükkanımdaki malın zekatını verirken alış fiyatını mı, yoksa satış fiyatını mı esas alacağım? Tümünden mi yoksa sadece kazancından mı zekat vereceğim?

Cevap: Malın alış değerinden zekatını hesap edebilirsin, ayrıca kazancından değil tümünden zekat vereceksin.

6. soru: Ticaret için değil de binme ihtiyacım için aldığım arabam var. Ayrıca oturduğum evim, kirada olan mülküm de mevcut. Bunlara zekat vermem gerekir mi?

Cevap: Bindiğiniz arabaya, oturduğunuz evinize, kirası için beklettiğiniz mülkünüze zekat vermeniz gerekmez. Bunlar ticaret malı değil, gelirinden geçinmek istediğiniz sabit mülklerinizdir. Varsa getirdiği kazancından zekat vermek gerekir. Alıp satmak için bekletilen ticaret malı iseler o zaman zekata tabi olurlar. İşyerinde çalışan makine gibi demirbaşlara da zekat gerekmez.

7. soru: 80 gramı geçen altın ziynetin sahibi olan hanım bunun zekatını verecek paraya sahip olmadığından dolayı Şafii mezhebiyle amel edebilir mi?

Cevap: Şafii mezhebinde ziynetler asli ihtiyaçtan sayıldığından dolayı zekata tabi değildir. Mecbur kalan Hanefi hanımlar Şafii görüşüyle amel ederek ziynetlerini asli ihtiyaçları sayıp borçluluk hissinden kurtulabilirler.

8 . soru: Zekat ve fitre vereceğim yoksul mutlaka dindar mı olmalıdır?

Cevap: Günahkar Müslüman'a zekat fitre vermek caizdir. Ancak takva sahibi insanları öne almak da yanlış olmasa gerektir. Aldığı yardımı içkiye harcayacağını sandığınız muhtacın hanımına gıda maddesi olarak vermek de isabetli bir tedbir olur.

9. soru: Zekat ve fitre tek kişiye mi verilmeli, yoksa bölünerek de verilebilir mi?

Cevap: Fitre bölünmez. Çünkü 6 lira gibi küçük bir miktardan başlamaktadır. Ancak zekatın miktarı büyükse birkaç ihtiyaç sahibine taksim edilerek verilebilir.

10. soru: Fitreyi aile fertleri adına aile reisi verse sorumluluk kalkar mı?

Cevap: Aile içinde kendi adına serveti olan her zengin, kendi zekatının sorumlusudur. Ancak fitre öyle değildir. Aile reisinin aile fertlerinin her biri adına verdiği fitre aileyi sorumluluktan kurtarır. Herkes kendi başına fitre sorumlusu olmaz



AHMED ŞAHİN
ZAMAN GAZETESİ